درس پنجم- فایل های تصویری با قالب های گوناگون- بخش اول

[EhsanN]

فایل های تصویری با قالب های (Formats) گوناگونی ارائه می شوند که هر یک ویژگی های خاص خود را دارا بوده و عکاس یا ادیتور باید با توجه به این ویژگی ها، از فرمت های مناسب استفاده کند.

استفاده از فرمت های نامناسب ممکن است با افزایش حجم فایل، افت شدید کیفیت، از دست دادن لایه ها و دیگر جلوه های تصویری، باز نشدن فایل در دستگاه ها و کامپیوترها و... همراه باشد.

برای تعویض و تبدیل فرمت های تصویری نیز می توان از روش Save As استفاده کرد. یعنی فایل تصویر با فرمتی که توسط فتوشاپ پشتیبانی می شود را باز می کنیم، سپس همان فایل را با فرمت دلخواه و در مکان مورد نظر Save As می کنیم.

در این درس و درس آینده، به تعدادی از فرمت های رایج در حوزه تصویر دیجیتال و برخی از ویژگی های عمومی آنها اشاره خواهد شد.



JPG یا JPEG
این نامگذاری براساس نام سازندگان این فرمت یعنی Joint Photographic Experts Group انتخاب شده است و رایج ترین قالب فایل های عکس بوده و تقریبا تمام دستگاه ها اعم از چاپگرها و برنامه های دیجیتال، این قالب را شناخته و با آن همخوانی دارند. از مهمترین مزایای این فرمت، قابلیت فشرده سازی زیاد در آن است به طوری که گاهی می تواند حجم یک فایل عکس را تا ۱۰ برابر کمتر کند. این مزایا، فایل های JPG را به گزینه بسیار مناسبی برای استفاده اینترنتی (Email و Web Site) تبدیل کرده است.

علیرغم مزایای برشمرده شده فوق، مهمترین عیب این گونه فایل ها از دست دادن کیفیت تصویر در اثر تبدیل و فشرده سازی است که این قالب را در دسته فرمت های مخرب (Lossy) قرار می دهد.

هر گاه عکسی را در این قالب ثبت می کنیم، دوربین به طور خودکار و براساس تنظیمات آن، در تصویر دخل و تصرف هایی انجام می دهد، سپس عکس را فشرده سازی و در یک فایل تصویری ذخیره می کند. در طی این فرآیندها، اطلاعاتی از تصویر از دست می رود که قابل بازیافت نیستند.

همچنین هر بار که عکسی را در قالب JPG ذخیره سازی می کنیم، فرآیند فشرده سازی به طور خودکار اتفاق می افتد (مگر در شرایطی خاص و بسیار پیچیده) و در نتیجه با افت کیفیت بیشتری مواجه خواهیم بود. از این رو می توان گفت که این فرمت، در واقع یک ماشین فشرده سازی است تا یک قالب فایل.

در مجموع به عکاسان و ادیتورها توصیه می شود پس از کار و پردازش، فایل اصلی و مرجع خود را در این قالب ذخیره سازی نکنند، خصوصا زمانی که هنوز نیاز بیشتری به ادیت است، زیرا با هر بار ذخیره سازی در این قالب، مقداری از اطلاعات تصویر از دست می رود.

همچنین این فرمت نمی تواند بسیاری از جلوه های ویرایشی مانند لایه ها را در خود ذخیره کند. به عنوان فایل اصلی و مرجع، توصیه می شود از قالب های غیر مخرب مانند TIF یا PSD استفاده شود. اما در مرحله نهایی، یعنی برای ارائه یا چاپ که نیازی به ادیت و ذخیره سازی مجدد نیست، با توجه به مزایای آن، می توان از قالب JPG استفاده کرد.

از معایب دیگر این فایل ها عمق رنگ آنهاست که حداکثر ۸b/c است، اما در ویرایش های اخیر Photoshop، می توان فایل های ۱۶b/c را نیز در این قالب ذخیره سازی کرد.

معمولا میزان فشرده سازی و اندازه عکس را می توان در این قالب تنظیم نمود. در نرم افزاری مانند Photoshop با تنظیم یک لوِل (Level) از صفر تا ۱۲، می توان میزان فشرده سازی را تنظیم کرد.

نکته: عدد ۱۲ حداقل فشرده سازی را داراست.



TIF یا Tagged Image File Format
یک قالب غیر مخرب (Lossless) بوده که توانایی ذخیره سازی تصاویر با عمق رنگ بسیار بالا (۳۲b/c) را داراست. همچنین قادر به حفظ اغلب جلوه های تصویری از جمله لایه ها و کانال آلفا است. از مزایای دیگر این قالب، این است که در اغلب دستگاه ها و برنامه های ادیت تصویری دیجیتال قابل اجرا است. لذا برای جا به جایی بین ابزار و دستگاه های مختلف دیجیتال، بسیار مناسب هستند.

مزایای فوق، این قالب را به یکی از قالب های بسیار مناسب برای فایل اصلی و مرجع برای ادیت کردن و ذخیره مجدد و ارائه تبدیل می کند.

اما از معایب این فرمت می توان به حجم بالای فایل تصویر در این قالب اشاره کرد. این فرمت ها حجمی بیش از فرمت JPEG را دارند و گاه از فایل های RAW نیز حجیم تر هستند. فایل های TIF می توانند به صورت مخرب یا غیر مخرب فشرده سازی شوند.

باید توجه داشت معمولا در کلیه فرمت ها، فشرده سازی های غیر مخرب (Lossless Compression)، نمی توانند به اندازه فشرده سازی های مخرب (Lossy Compressions)، حجم فایل ها را کم کنند.



GIF یا Graphic Interchange Format
فایل ها در این قالب اندازه بسیار کوچکی دارند در نتیجه برای نقل و انتقال و مصارف آنلاین در برخی از کارهای گرافیکی با رنگ های محدود یا طرح های خطی (گراف ها، کارتون، متن با رنگ محدود و...) مناسب هستند.

علاوه بر این، این فایل ها می توانند چند عکس را در خود جای داده و در زمان اجرا به صورت پشت سر هم مانند انیمیشن نمایش دهند. اما با توجه به عمق رنگ بسیار پایین آنها (۸ بیت در کل تصویر که تنها قادر به نمایش ۲۵۶ رنگ است)، اصلا برای مصارف عکاسی که بیش از میلیون ها رنگ را در خود جای می دهند، مناسب نیستند.

ذخیره عکس در این قالب، با توجه به عمق رنگ، با از دست رفتن مقدار بسیار زیادی از اطلاعات همراه است. البته با توجه به اینکه اکثر عکس های Gray Scale خود به خود ۸ بیتی هستند، می توان برای آنها از این فرمت استفاده کرد.

همچنین اغلب پرینترها از جمله پرینترهای هوشمند (HP Photo Smart) قادر به تشخیص فایل های GIF نیستند و این فایل ها باید به یکی از فرمت های قابل اجرا در پرینترها (مانند TIF و JPG) تبدیل شوند.

علاوه بر موارد فوق، از ویژگی های دیگر این فرمت، این است که می توان برخی از پیکسل های عکس را ترنسپرنت (Transparent) یا شفاف کرد. به این معنی که اگر مثلا روی یک صفحه اینترنتی قرار بگیرند، پیکسل های ترنسپرنت، تصویر زیر خود را نشان می دهند. مثلا در مثال زیر، در تصویر سمت راست، صفحه اینترنتی پس زمینه به رنگ خاکستری، از زیر معلوم است.

در عکس سمت راست ، پیکسل های بخش سفید پس زمینه، ترنسپرنت شده اند.

معمولا وقتی عکسی نمایش داده می شود، عکس به صورت ردیف به ردیف و از بالا دانود شده و به نمایش در می آید، اما فایل های GIF که به صورت Interlaced ذخیره شده اند، در زمان نمایش ابتدا عکس را با اندازه اصلی ولی با رزولوشن پایین نشان می دهند و با ارسال اطلاعات بیشتر، رزولوشن بهتر و بهتر می شود. این امر امکان می دهد که قبل از ارسال یا دانلود کامل عکس، بتوان کل عکس را هر چند با کیفیت پایین، مشاهده کرد.